Μέχρι και τη δεκαετία του 1990, όταν το στρώμα πάγου της Γροιλανδίας και η υπόλοιπη Αρκτική άρχισαν να λιώνουν αισθητά εξαιτίας της ανθρωπογενούς υπερθέρμανσης, η Ανταρκτική φαινόταν να παραμένει σταθερά παγωμένη. Σήμερα, όμως, η εικόνα αυτή αλλάζει ραγδαία. Η φυσική είναι αμείλικτη: όσο αυξάνεται η θερμοκρασία του πλανήτη, τόσο περισσότερο πάγος λιώνει και στους δύο πόλους. Σύγχρονες έρευνες δείχνουν ότι οι παγοκαλύψεις, οι παγετώνες και τα επιπλέοντα ράφια πάγου της Ανταρκτικής είναι εξίσου ευάλωτα με εκείνα της Αρκτικής.
Δεδομένα από δορυφόρους και επιτόπιες παρατηρήσεις αποκαλύπτουν ανησυχητικά σημάδια μιας «Γροιλανδοποίησης» της Ανταρκτικής. Αυξημένο λιώσιμο στην επιφάνεια, ταχύτερη κίνηση παγετώνων και μείωση του θαλάσσιου πάγου οδηγούν τους επιστήμονες να προειδοποιούν για επιτάχυνση της ανόδου της στάθμης της θάλασσας και μεταβολές στα πρότυπα βροχοπτώσεων και ξηρασίας.
Το στρώμα πάγου της Ανταρκτικής καλύπτει περίπου 14 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα — έκταση μεγαλύτερη από την Ευρώπη. Κατά μέσο όρο έχει πάχος άνω του 1,5 χιλιομέτρου και περιέχει το 61% του γλυκού νερού της Γης, αρκετό για να αυξήσει τη στάθμη της θάλασσας κατά περίπου 58 μέτρα αν λιώσει ολοκληρωτικά. Ιδιαίτερα ευάλωτο θεωρείται το δυτικό τμήμα, που από μόνο του θα μπορούσε να ανεβάσει τη στάθμη πάνω από 3 μέτρα.
Η ερευνήτρια Ρουθ Μότραμ, από το Δανικό Μετεωρολογικό Ινστιτούτο και κύρια συγγραφέας νέας μελέτης στο Nature Geoscience, θυμάται ότι πριν από τριάντα χρόνια οι φοιτητές μάθαιναν πως οι πάγοι της Ανταρκτικής ήταν σταθεροί. «Νομίζαμε ότι θα περνούσαν αιώνες μέχρι να φανούν οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Και αυτό απλώς δεν ισχύει», σημειώνει.
Πρώιμα προειδοποιητικά σημάδια ήρθαν από την κατάρρευση ραφιών πάγου και την υποχώρηση παγετώνων, όπως εξηγεί η γεωφυσικός Χέλεν Αμάντα Φρίκερ από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Σαν Ντιέγκο. Η κατάρρευση του ραφιού πάγου Larsen B το 2002, ύστερα από αλλεπάλληλα θερμά καλοκαίρια, αποτέλεσε ορόσημο: μέσα σε έξι εβδομάδες ένα τεράστιο τμήμα πάγου διαλύθηκε και οι παγετώνες πίσω του επιτάχυναν προς τον ωκεανό.
Οι μηχανισμοί επιτάχυνσης της τήξης
Η Φρίκερ εξηγεί ότι οι επιστήμονες θεωρούσαν πως τέτοιες αλλαγές συμβαίνουν σε χιλιετίες, όμως η πραγματικότητα τις συμπύκνωσε σε λίγες εβδομάδες. Σήμερα η έρευνα επικεντρώνεται στα άκρα της Ανταρκτικής, όπου τα επιπλέοντα ράφια και οι στενοί παγετώνες λειτουργούν σαν φράγματα που συγκρατούν τον πάγο. «Αν οι άνθρωποι είχαν κατασκευάσει αυτά τα φράγματα, θα τα θεωρούσαμε ανεπαρκή», λέει χαρακτηριστικά.
Η ποσότητα πάγου που καταλήγει στη θάλασσα έχει τετραπλασιαστεί από τη δεκαετία του 1990. «Βρισκόμαστε στο χείλος μιας μεγάλης αύξησης, γιατί κάποια στιγμή δεν θα υπάρχει τρόπος να την ανακόψουμε», προειδοποιεί.
Η Ανταρκτική χωρίζεται σε τρεις βασικούς τομείς: την Ανατολική, τη Δυτική και τη Χερσόνησο, με την τελευταία να θεωρείται η πιο ευάλωτη. Η Μότραμ υπενθυμίζει ότι το 2022, ένα κύμα καύσωνα έφτασε ως το ψυχρό εσωτερικό της Ανατολικής Ανταρκτικής, γεγονός που δείχνει πως η ήπειρος δεν είναι τόσο απομονωμένη από το παγκόσμιο κλίμα όσο πιστευόταν.
Η θάλασσα και οι άνεμοι αλλάζουν τους κανόνες
Η Ανταρκτική περιβάλλεται από έναν ισχυρό κυκλικό ωκεάνιο ρεύμα που μέχρι πρόσφατα προστάτευε τον πάγο από τη θέρμανση. Ωστόσο, νέα μοντέλα δείχνουν ότι το «μαξιλάρι» αυτό καταρρέει και θερμότερα νερά φτάνουν πλέον στη βάση των ραφιών πάγου.
Παράλληλα, νέοι χάρτες ανέμων αποκαλύπτουν ότι «στροβιλισμοί αέρα από μεγαλύτερα γεωγραφικά πλάτη εισχωρούν συνεχώς», καθιστώντας την Ανταρκτική λιγότερο απομονωμένη από όσο πίστευαν οι παλαιότερες γενιές επιστημόνων.
Ο ερευνητής Έρικ Ρινιό, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Ίρβαϊν, τονίζει ότι η αλληλεπίδραση ωκεανών και πάγου είναι κρίσιμη για την κατανόηση της εξέλιξης του φαινομένου. «Δεν υπάρχει νέα φυσική στη Γροιλανδία που να μην ισχύει και για την Ανταρκτική», υπογραμμίζει, αν και επισημαίνει ότι η πρώτη θερμαίνεται δύο έως τρεις φορές ταχύτερα από τον παγκόσμιο μέσο όρο.
Σύμφωνα με μελέτη του 2025, η Ανταρκτική θερμαίνεται λίγο πιο αργά, ενώ ο πολικός αεροχείμαρρος του Νότιου Ημισφαιρίου ενισχύεται και κινείται πιο κοντά στον Νότιο Πόλο, σε αντίθεση με όσα συμβαίνουν στο Βόρειο Ημισφαίριο.
Ένα παγκόσμιο προειδοποιητικό μήνυμα
Η Μότραμ τονίζει ότι η Ανταρκτική δεν είναι ένας μακρινός, άγνωστος τόπος. «Κατανοούμε πολύ καλά τι συμβαίνει εκεί», λέει, εκφράζοντας την ελπίδα ότι η έρευνα θα ενισχύσει το αίσθημα επείγοντος για αποανθρακοποίηση. «Ο μόνος τρόπος να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα είναι να μειώσουμε όσο το δυνατόν περισσότερο και γρηγορότερα τα αέρια του θερμοκηπίου», καταλήγει.
tanea.gr
The post Η Ανταρκτική αρχίζει να μοιάζει όλο και περισσότερο με τη Γροιλανδία—Κι αυτό δεν είναι καλό για τον πλανήτη appeared first on SciNews.eu.
