Ο Γάγγης, πηγή ζωής για εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους σε όλη τη Νότια Ασία, στερεύει με ρυθμό που οι επιστήμονες χαρακτηρίζουν πρωτοφανή στην καταγεγραμμένη ιστορία. Η κλιματική αλλαγή, οι μεταβαλλοί μουσώνες, η αδιάκοπη άντληση και τα φράγματα ωθούν αυτόν τον πανίσχυρο ποταμό προς την κατάρρευση με ολέθριες συνέπειες για την τροφή, το νερό και τα μέσα διαβίωσης εκατομμυρίων ανθρώπων στην περιοχή.
Εδώ και αιώνες, ο Γάγγης και οι παραπόταμοί του έχουν στηρίξει μία από τις πιο πυκνοκατοικημένες περιοχές του πλανήτη. Από τα Ιμαλάια έως τον Κόλπο της Βεγγάλης, η λεκάνη του ποταμού υποστηρίζει πάνω από 650 εκατομμύρια ανθρώπους, το ένα τέταρτο των αποθεμάτων γλυκού νερού της Ινδίας, καθώς και μεγάλο μέρος της αγροτικής και οικονομικής της παραγωγής. Ωστόσο μια νέα έρευνα που παρουσιάζεται στο The Conversation αποκαλύπτει ότι η παρακμή του ποταμού επιταχύνεται με ρυθμούς άνευ προηγουμένου.
Τα τελευταία χρόνια, οι επιστήμονες έχουν καταγράψει ανησυχητικές μεταβολές σε πολλούς από τους μεγάλους ποταμούς του κόσμου, αλλά ο Γάγγης ξεχωρίζει για την ταχύτητα και την έκταση των αλλαγών του.
Τα νέα ευρήματα
Σε πρόσφατη μελέτη ερευνητές ανακατασκεύασαν ιστορικά αρχεία ροής που καλύπτουν 1,300 χρόνια και διαπίστωσαν ότι οι χειρότερες ξηρασίες της περιόδου σημειώθηκαν μόλις τις τελευταίες δεκαετίες και βρίσκονται εκτός του φυσικού εύρους κλιματικής μεταβλητότητας.
Τμήματα του ποταμού που παλιότερα έρρεε νερό όλο τον χρόνο ξεραίνονται πλέον το καλοκαίρι. Μεγάλα πλοία που ταξίδευαν από τη Βεγγάλη και το Μπιχάρ προς το Βαρανάσι και το Αλλαχαμπάντ σήμερα κολλάνε σε αβαθή νερά. Κανάλια άρδευσης που πότιζαν χωράφια για εβδομάδες περισσότερες πριν από μία γενιά τώρα στεγνώνουν πρόωρα. Ακόμη και παλιοί οικογενειακοί υδροφόροι ορίζοντες αποδίδουν ελάχιστο νερό.
Τα παγκόσμια κλιματικά μοντέλα δεν κατάφεραν να προβλέψουν τη σοβαρότητα αυτής της ξηρασίας, υποδεικνύοντας κάτι βαθιά ανησυχητικό: ότι οι ανθρώπινες και περιβαλλοντικές πιέσεις συνδυάζονται με τρόπους που δεν κατανοούμε πλήρως.
Τήξη παγετώνων – εξαφάνιση ποταμών
Στην πηγή του, ψηλά στα Ιμαλάια, ο παγετώνας Γκανγκότρι έχει υποχωρήσει σχεδόν ένα χιλιόμετρο μέσα σε δύο δεκαετίες. Το ίδιο φαινόμενο παρατηρείται σε όλη τη μεγαλύτερη οροσειρά του κόσμου, καθώς η άνοδος της θερμοκρασίας επιταχύνει τη λειώση των πάγων.
Αρχικά, αυτό οδηγεί σε αιφνίδιες πλημμύρες από παγετωνικές λίμνες· μακροπρόθεσμα όμως σημαίνει πολύ λιγότερο νερό στις κοίτες κατά την ξηρή περίοδο.
Οι παγετώνες αυτοί αποκαλούνται συχνά οι «υδάτινοι πύργοι της Ασίας». Καθώς όμως συρρικνώνονται, η καλοκαιρινή ροή του Γάγγη και των παραποτάμων του μειώνεται δραματικά.
Η ανθρώπινη ευθύνη
Η αλόγιστη άντληση υπόγειων υδάτων επιδεινώνει περαιτέρω την κρίση. Η λεκάνη Γάγγη–Βραχμαπούτρα είναι από τις πιο ταχέως εξαντλούμενες υπόγειες δεξαμενές στον κόσμο, με στάθμες που πέφτουν 15–20 χιλιοστά κάθε χρόνο. Πολλά από αυτά τα νερά είναι ήδη μολυσμένα με αρσενικό και φθόριο, απειλώντας τόσο την υγεία όσο και τις καλλιέργειες.
Η ανθρώπινη παρέμβαση μέσω μεγάλων έργων, όπως το φράγμα Farakka στην Ινδία, έχει μειώσει τις ροές προς το Μπανγκλαντές κατά την ξηρή περίοδο, καθιστώντας τη γη πιο αλμυρή και απειλώντας τους Σουνταρμπάνς, το μεγαλύτερο δάσος μαγγροβίων στον κόσμο.
Σε ολόκληρη τη βόρεια Βεγγάλη και το βόρειο Μπανγκλαντές, μικρότεροι ποταμοί στερεύουν κάθε καλοκαίρι, αφήνοντας κοινότητες χωρίς νερό για τις καλλιέργειες ή τα ζώα τους. Η εξαφάνιση αυτών των παραποτάμων αποτελεί προειδοποιητικό σημάδι για το τι μπορεί να συμβεί σε μεγαλύτερη κλίμακα, αν ο Γάγγης συνεχίσει την καθοδική του πορεία.
Εάν δεν αλλάξει κάτι, οι ειδικοί προειδοποιούν ότι εκατομμύρια άνθρωποι θα αντιμετωπίσουν σοβαρές ελλείψεις τροφίμων μέσα στις επόμενες δεκαετίες.
Διάσωση του Γάγγη
Η ανάγκη για άμεση, συντονισμένη δράση δεν μπορεί να υπερτονιστεί. Οι αποσπασματικές λύσεις δεν αρκούν· απαιτείται ριζική αναθεώρηση της διαχείρισης του ποταμού.
Αυτό σημαίνει:
- Μείωση της μη βιώσιμης άντλησης υπόγειων υδάτων ώστε να αναπληρώνονται τα αποθέματα.
- Καθορισμός ελάχιστων οικολογικών ροών για να διατηρείται ζωντανό το ποτάμι και τα οικοσυστήματα.
- Βελτίωση των κλιματικών μοντέλων, ώστε να ενσωματώνουν ανθρώπινες πιέσεις (όπως η άρδευση και τα φράγματα) μαζί με τη μεταβλητότητα των μουσώνων.
- Διακρατική συνεργασία μεταξύ Ινδίας, Μπανγκλαντές και Νεπάλ για κοινή διαχείριση δεδομένων, φραγμάτων και σχεδίων προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή.
- Πάνω απ’ όλα, απαιτείται συμμετοχική διακυβέρνηση, όπου οι τοπικές κοινότητες θα έχουν λόγο στις προσπάθειες αποκατάστασης, μαζί με τους επιστήμονες και τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής.
Ο Γάγγης είναι κάτι πολύ περισσότερο από ποτάμι. Είναι πηγή ζωής, ιερό σύμβολο και θεμέλιο του πολιτισμού της Νότιας Ασίας. Όμως στερεύει ταχύτερα από ποτέ — και οι συνέπειες της αδράνειας είναι αδιανόητες. Η εποχή των προειδοποιήσεων έχει περάσει. Τώρα είναι η στιγμή της δράσης, αν θέλουμε ο Γάγγης να συνεχίσει να ρέει — όχι μόνο για εμάς, αλλά για τις επόμενες γενιές.
Naftemporiki.gr
The post Ο Γάγγης στερεύει, τι σημαίνει αυτό για την ανθρωπότητα appeared first on SciNews.eu.
