Σχεδιάστηκε ως η επιτομή της «πράσινης» πολυτέλειας του 21ου αιώνα. Μια υπερσύγχρονη οικολογική μητρόπολη, ικανή να στεγάσει εκατοντάδες χιλιάδες κατοίκους, να λειτουργήσει ως διεθνής κόμβος κατοικίας και εργασίας και να αποτελέσει πρότυπο βιώσιμης αστικής ανάπτυξης. Σήμερα, η Forest City παραμένει σχεδόν άδεια — ένα από τα πιο ηχηρά παραδείγματα αποτυχημένης υπερεπένδυσης παγκοσμίως.
Η εικόνα θυμίζει σκηνικό από δυστοπική σειρά. Επιβλητικοί ουρανοξύστες, άδειοι δρόμοι, εμπορικά κέντρα χωρίς πελάτες και μια σιωπή που διακόπτεται μόνο από τη φύση που αρχίζει να επαναδιεκδικεί τον χώρο. Κι όμως, πρόκειται για ένα έργο αξίας περίπου 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων, το οποίο εξακολουθεί να συντηρείται κανονικά.
Το όραμα και η πραγματικότητα
Το project παρουσιάστηκε τη δεκαετία του 2010 ως μια αυτάρκης, βιώσιμη πόλη, χτισμένη σε τεχνητά νησιά στα Στενά του Τζοχόρ, απέναντι από τη Σιγκαπούρη. Στόχος ήταν να προσελκύσει εύπορους αγοραστές, επενδυτές και διασυνοριακούς εργαζόμενους, αξιοποιώντας τη γεωγραφική εγγύτητα με ένα από τα ισχυρότερα οικονομικά κέντρα της Ασίας.
Πίσω από το σχέδιο βρισκόταν ο κινεζικός όμιλος Country Garden, στο πλαίσιο της ευρύτερης κινεζικής στρατηγικής Belt and Road Initiative. Η Forest City θα φιλοξενούσε έως και 700.000 κατοίκους. Στην πράξη, εκτιμάται ότι σήμερα κατοικείται από μόλις 1% αυτού του αριθμού.
Περιβάλλον, πολιτική και εξάρτηση από ξένα κεφάλαια
Από τα πρώτα στάδια, το έργο βρέθηκε στο στόχαστρο περιβαλλοντικών οργανώσεων και τοπικών κοινοτήτων. Η κατασκευή τεχνητών νησιών προκάλεσε σοβαρές επιπτώσεις σε ευαίσθητα οικοσυστήματα, ενώ ψαράδες της περιοχής κατήγγειλαν δραματική μείωση των αλιευμάτων. Η «οικολογική» ταυτότητα του project τέθηκε έτσι υπό αμφισβήτηση πριν καν ολοκληρωθεί.
Το καθοριστικό πλήγμα ήρθε το 2018, όταν η νέα κυβέρνηση της Μαλαισία αναθεώρησε το καθεστώς μακροχρόνιας παραμονής αλλοδαπών. Η κοινή γνώμη αντέδρασε έντονα στην εικόνα μαζικών αγορών ακινήτων από ξένους επενδυτές, με αποτέλεσμα την απότομη κατάρρευση της ζήτησης, κυρίως από την Κίνα. Η πανδημία του 2020 αποτέλεσε το τελικό χτύπημα, παγώνοντας τα διεθνή ταξίδια και την αγορά υπεράκτιων επενδύσεων.
Πόλη χωρίς κατοίκους
Παρότι χιλιάδες διαμερίσματα πωλήθηκαν, για πολλούς αγοραστές λειτούργησαν αποκλειστικά ως επενδυτικά προϊόντα. Δεν υπήρξε ποτέ ουσιαστική πρόθεση κατοίκησης. Το αποτέλεσμα είναι μια πόλη με ολοκληρωμένες υποδομές αλλά χωρίς κοινωνικό ιστό: άδεια διαμερίσματα, λεωφόροι χωρίς κίνηση, καταστήματα με κατεβασμένα ρολά.
Η Forest City δεν είναι εγκαταλελειμμένη με την κλασική έννοια. Οι δρόμοι καθαρίζονται, οι κήποι συντηρούνται και κάποιες εμπορικές λειτουργίες παραμένουν ανοιχτές. Ωστόσο, η απουσία ανθρώπινης ζωής είναι εμφανής και καθοριστική.
Το μάθημα της Forest City
Σήμερα, κυβερνητικοί αξιωματούχοι και επενδυτές εξετάζουν τρόπους «αναβίωσης» του εγχειρήματος, από ειδικά φορολογικά καθεστώτα έως τη μετατροπή κτιρίων σε εκπαιδευτικά ιδρύματα ή επιχειρηματικά πάρκα. Όμως, ανεξαρτήτως της κατάληξης, η Forest City έχει ήδη περάσει στην ιστορία.
Περισσότερο από μια αποτυχημένη επένδυση, αποτελεί προειδοποίηση στρατηγικού σχεδιασμού: χωρίς ισχυρή τοπική οικονομία, κοινωνική συνοχή και ρεαλιστική ζήτηση, ακόμη και τα πιο φιλόδοξα σχέδια βιώσιμης πολυτέλειας μπορούν να μετατραπούν σε πόλεις-φαντάσματα. Η εξάρτηση από ξένα κεφάλαια και πολιτικά ευμετάβλητες αγορές μπορεί να αποδειχθεί μοιραία — όσο εντυπωσιακό κι αν είναι το αρχικό όραμα.
