Δισεκατομμύρια έτη φωτός μακριά από τη Γη, ένας κοσμικός πίδακας που θυμίζει το «Μάτι του Σάουρον» από τον Άρχοντα των Δαχτυλιδιών αιχμαλωτίζει τη φαντασία των επιστημόνων. Το φαινόμενο, που τροφοδοτείται από μια υπερμεγέθη μαύρη τρύπα, ανήκει σε ένα blazar—τον πιο φωτεινό και ενεργητικό τύπο ενεργών γαλαξιακών πυρήνων—γνωστό ως PKS 1424+240.
Η ανακάλυψη, η οποία δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Astronomy & Astrophysics στις 12 Αυγούστου, είναι το αποτέλεσμα 15 ετών παρατηρήσεων με το Very Long Baseline Array (VLBA), ένα δίκτυο ραδιοτηλεσκοπίων που εκτείνεται σε ολόκληρες τις Ηνωμένες Πολιτείες, τη Χαβάη και το Σεν Κρουά.
«Όταν ανακατασκευάσαμε την εικόνα, ήταν απολύτως συναρπαστική», δηλώνει ο Γιούρι Κοβάλεφ του Ινστιτούτου Ραδιοαστρονομίας Μαξ Πλανκ. «Δεν έχουμε ξαναδεί ποτέ κάτι παρόμοιο—ένα σχεδόν τέλειο μαγνητικό πεδίο σε σχήμα τοροειδούς, με έναν πίδακα στραμμένο κατευθείαν προς εμάς».
Ένας μυστηριώδης blazar
Τα blazars είναι ακραίοι γαλαξίες στους οποίους οι κεντρικές μαύρες τρύπες εκτοξεύουν πίδακες πλάσματος με ταχύτητες κοντά σε αυτή του φωτός. Το PKS 1424+240 ξεχωρίζει καθώς είναι το πιο φωτεινό blazar που εκπέμπει νετρίνα—τα αποκαλούμενα «σωματίδια-φαντάσματα» λόγω της δυσκολίας ανίχνευσής τους—αλλά και ακτίνες γάμα υψηλής ενέργειας.
Παρά την ένταση της ακτινοβολίας του, ο πίδακάς του φαίνεται να κινείται με αργό ρυθμό, γεγονός που προκαλεί απορία στους αστρονόμους. Η εξήγηση, ωστόσο, είναι ότι ο πίδακας είναι σχεδόν ευθυγραμμισμένος με τη Γη, δημιουργώντας μια ψευδαίσθηση οπτικής προοπτικής που ενισχύει τη φωτεινότητα έως και 30 φορές, αλλά ταυτόχρονα τον κάνει να φαίνεται πιο αργός.
Χάρη σε πολωμένα ραδιοκύματα, οι ερευνητές μπόρεσαν να χαρτογραφήσουν το μαγνητικό πεδίο του blazar. Τα δεδομένα δείχνουν δομή είτε τοροειδούς (σαν δακτύλιος) είτε ελικοειδούς μορφής, η οποία παίζει κρίσιμο ρόλο στο πώς το πλάσμα δραπετεύει από τη γειτονιά της μαύρης τρύπας. Αυτή η «κατά μέτωπο» οπτική δίνει στους επιστήμονες μια ανεπανάληπτη ματιά στην ανατομία ενός κοσμικού πίδακα.
«Αυτή η ευθυγράμμιση μας έδωσε μια σπάνια ευκαιρία να κοιτάξουμε απευθείας στην καρδιά του πίδακα», τόνισε ο αστρονόμος Τζακ Λίβινγκστον.
Η σύνδεση μαύρων τρυπών και σωματιδίων-φαντασμάτων
Η ανακάλυψη εντάσσεται στο πλαίσιο του προγράμματος MOJAVE, μιας διεθνούς προσπάθειας δεκαετιών να παρακολουθούνται οι πίδακες ενεργών γαλαξιών μέσω της μεθόδου Very Long Baseline Interferometry (VLBI). Η τεχνική αυτή συνδέει ραδιοτηλεσκόπια σε όλο τον κόσμο, δημιουργώντας ένα εικονικό τηλεσκόπιο μεγέθους… Γης.
«Όταν ξεκινήσαμε το MOJAVE, η ιδέα να συνδέσουμε άμεσα πίδακες μακρινών μαύρων τρυπών με κοσμικά νετρίνα έμοιαζε με επιστημονική φαντασία», δήλωσε ο συνιδρυτής του προγράμματος Άντον Ζένσους. «Σήμερα, οι παρατηρήσεις μας το κάνουν πραγματικότητα».
ΠΗΓΗ: tanea.gr
The post «Το Μάτι του Σάουρον» εντοπίστηκε στο Διάστημα appeared first on SciNews.eu.
